Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Tarihi Yapılarda Malzeme ÖzellikleriMIM570837.5300
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz, Bahar
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiYüksek Lisans
Dersin TürüSeçmeli @ Mimarlık ABD Yapı Yüksek Lisans Programı
Seçmeli @ İnşaat Mühendisliği ABD Yapı Malzemeleri Yüksek Lisans Programı
Seçmeli @ Mimarlık ABD Yapı Doktora Programı
Ders KategorisiUzmanlık/Alan Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimMimarlık Bölümü
Dersin KoordinatörüNabi Yüzer
Dersi Veren(ler)Dilek Ekşi Akbulut
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıTarihi yapıların korunması için yapılan bakım, onarım ve güçlendirme işlemlerinde yapının tarihi değeri, estetiği ve kimliği korunmalı, çalışmalar yapının sistemine ve özgün malzemelerine en az müdahale ile yapılmalıdır. Bu nedenle tarihi yapıların korunması, onarımı ve güçlendirilmesi mimari, arkeoloji, sanat tarihi ve mühendislik gibi farklı disiplinler tarafından ele alınmalı, yapının tarihi ve estetik görünümünün nasıl ne ölçekte korunacağı, yapısal hasarları ve bunların giderilmesinde uygulanacak yöntemler dikkatle seçilmelidir. Günümüzde tarihi yapının koruma-onarım ve güçlendirilmesi sürecinde yapının mimari ölçümleri ve detaylarını belgelendiren “rölöve projesi”, bugünkü durumunun değerlendirilerek var olan kayıp kısımlarının ya da olası eklentilerinin belirlenerek, özgün halinin saptanması olan “restitüsyon projesi” ve yeni kullanım biçiminin belirlenmesi olan “restorasyon projesi” hazırlanmaktadır. Bu çalışmalarda; özgün malzeme özelliklerinin ve onarım malzemelerinin belirlenmesi, doğru bir onarım, ön araştırmalardan laboratuar analizlerine kadar uzmanlar tarafından bilimsel araştırma ve malzeme incelemesi yapılmalıdır
Dersin İçeriğiBu ders kapsamında tarihi yapılarda kullanılan malzeme özelliklerinin belirlenmesi, onarım harçlarında kullanılacak özgün malzeme ile uyumlu malzemelerin seçimi anlatılacaktır.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Ahunbay, Z., (1999), Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayın, İstanbul.
  • Akman, S., Güner, A., Aksoy, İ.H., (1986), “Horasan Harcı ve Betonun Tarihi ve Teknik Özellikleri” II.Uluslararası Türk-İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Kongresi İ.T.Ü. İnşaat Fakültesi, İstanbul.
  • Aköz, F., Yüzer, N., Çakır, Ö., Kabay, N., Kızılkanat, A., Özçiftçi, N., (2004), Temel Yapı Malzemesi Deneyleri, Y.T.Ü. İnşaat Fakültesi, İnşaat Bölümü, Basım Yayın Merkezi, İstanbul.
  • Aköz, F., (2005a), “Yığma Kagir Yapılarda Hasar Tespiti”, YDGA2005, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
  • Aköz, F., Yüzer, N., (2005), “Tarihi Yapılarda Malzeme Özelliklerinin Belirlenmesinde Uygulanan Yöntemler”, Antalya Yöresinin İnşaat Mühendisliği Sorunları Kongresi, İnşaat Mühendisleri Odası Antalya Şubesi, Antalya
  • Binan, C., (1999), Mimari Koruma Alanında Venedik Tüzüğü’nden Günümüze Düşünsel Gelişmenin Uluslararası Evrim Süreci, YTÜ Basım Yayın Merkezi, İstanbul.
  • Böke, H., Akkurt, S., İpekoğlu, B., (2004), “Tarihi Yapılarda Kullanılan Horasan Harcı ve Sıvalarının Özellikleri” Yapı Dergisi Sayı:269, Sf: 90-95, İstanbul.
  • Çizer, Ö., Böke, H., İpekoğlu, B., (2004), “Bazı Osmanlı Dönemi Hamam Yapılarının Kubbe ve Duvarlarında Kullanılan Kireç Harçlarının Özellikleri” II.Ulusal Malzeme Kongresi ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • Coşgun, N., İpekçi, C.A., Yılmaz, Y., (2002), “Yapı Hatalarının Analizi”, 1.Ulusal Malzeme Kongresi ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • Ekşi Akbulut, D. (2006), Tarihi Yapıların Onarımında Kullanılacak Harçların Seçimine Yönelik Bir Öneri Doktora Tezi, YTÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Ersen, A., Gürdal, E., (1999), “Tarihi Yapılarda Duvar Onarımları ve Tarihsel Otantikliğin Korunması, Eyüp-Sokulu Mehmet Paşa Örneği” İTÜ Mimarlık Fakültesi, İstanbul.
  • Esen, S., Tunç, N., Telatar, S., Tavukçuoğlu, A., Caner Saltık, E., Demirci, Ş., (2004), “Manisa Çukur Hamam’ın Onarımına Yönelik Malzeme Çalışmaları” II.Ulusal Malzeme Kongresi ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • Güleç, A., (1992), Bazı Tarihi Anıt Harç ve Sıvalarının İncelenmesi, Doktora Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Gürdal, E., Acun, S., (2004), “Mineral Esaslı Sıvalarda Polipropilen Lif katkısının Fiziksel ve Mekanik Özelliklere Etkisinin İncelenmesi” 2.Ulusal Yapı malzemesi Kongre ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • İpekoğlu, B., Böke, H., (2002), “Türkiye’de Tarihi Yapılarda Malzeme Koruma Sorunları”, 1.Ulusal Malzeme Kongresi ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • Kahya, Y., (1992), İstanbul Bizans Mimarisinde Kullanılan Tuğlanın Fiziksel ve Mekanik Özellikleri, Doktora Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Kılıç, O.D., Böke, H., Akkurt, S., İpekoğlu, B., (2004), “Tarihi St. Jean Kilisesi’nde Kullanılan Horasan Harçlarının Özellikleri” II. Ulusal Malzeme Kongresi ve Sergisi, TMMOB Mimarlar Odası Büyükkent Şubesi, İstanbul.
  • Koçu, N., (1995), “Yapı Dış Kabuğunda Oluşan Hasar ve Kusurları Önleme Önerileri” Yapı Endüstri Merkezi Bildirileri, İstanbul.
  • Kuban, D., (2000), Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu, Yapı Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul.
  • Kuzuimamlar, D., (1995), “Kagir Tarihi Yapılarda Nem Problemlerinin Teşhis ve Çözümü” Y.Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Mavi, Ö., (2000), Kireç Harç ve Sıvaların Fiziksel ve Mekanik Özelliklerinin İyileştirilmesi, Y.Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Özşen,G., Aköz,F., Yüzer,N., Özkaraman M.,, (1998), “Küçük Ayasofya Camii Taşıyıcı Sistem ve Malzeme Özelliklerinin Araştırılması” YTÜ Araştırma Fonu Bitirme Raporu, İstanbul
  • Satongar Laçinyurt, Ş., (1994), İstanbul Şehir Surları Horasan Harçları Üzerine Bir Araştırma,Y.Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • T.C. Resmi Gazete, (1982), “2685 sayılı Kanun” 14.4.1982 tarih 17670 sayılı, 20.4.1982 yayın tarihi, Ankara.
  • T.C. Resmi Gazete,(2004) “Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”, 27 Temmuz 2004, Sayı:25535.
  • TS 370 (1996), “Yapı Alçıları” Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
  • TS EN 459-1 (2005), “Yapı kireci - Bölüm 1: Tarifler, özellikler ve uygunluk kriterleri” Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
  • TS EN 1015-3 (2000), “Kagir Harcı- Deney Metotları- Bölüm 3: Taze Harç Kıvamının Tayini (Yayılma Tablası İle)” Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
  • TS 4563 (1985), “Fabrika Tuğlaları- Duvarlar İçin-Yatay Delikli” Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
  • Tunçoku, S., (2004), “Günümüzde Koruma /Restorasyon Çıkmazı” Mimarlık Dergisi Mimarlar Odası, Ocak-Şubat -315, s.56-59, İstanbul.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Tarihi yapıların korunması ile ilgili yasa yönetmelikler hakkında bilgi edinme
  2. Tarihi yapılarda kullanılan özgün malzemeler ve malzeme özellikleri hakkında bilgi sahibi olma
  3. Tarihi yapıların korunması bakım ve onarımında özgün malzeme ile uyumlu ön araştırmalardan laboratuar analizlerine kadar uzmanlar tarafından bilimsel araştırma ve malzeme seçimi hakkında bilgi sahibi olma
  4. Disiplinler arası çalışmanın önemini anlama
  5. Mimari uygulama alanlarında mesleki etiğin kavranması

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5
PÇ-1-----
PÇ-2-----
PÇ-3-----
PÇ-4-----
PÇ-5-----
PÇ-6-----
PÇ-7-----
PÇ-8-----
PÇ-9-----
PÇ-10-----
PÇ-11-----
PÇ-12-----

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Tarihi Yapılarda Koruma Onarım ve Güçlendirme Çalışmaları, Yasa ve Yönetmelikler NA
2Tarihi Yapılarda Kullanılan MalzemelerNA
3Malzemelerin Fiziksel, Kimyasal ve Mekanik ÖzellikleriNA
4Tarihi Yapılarda Yerinde Uygulanan Deneyler ve Numune Alınması NA
5Uygulamaların Yapıldığı Örnek Tarihi YapılarNA
6Laboratuarda Yapılan Çalışmalar ve Özgün Malzeme Özellikleri (Fiziksel ve Mekanik Deneyler, Sonuçların Değerlendirilmesi) NA
7Laboratuarda Yapılan Çalışmalar ve Özgün Malzeme Özellikleri (Kimyasal Deneyler ve İç Yapı Analizleri, Sonuçların Değerlendirilme) NA
8Ara Sınav 1 / Uygulama veya Konu Tekrarı
9Onarımda Kullanılan Malzemeler ve ÖzellikleriNA
10Özgün Malzemeye Uygun Yeni Harç Uygulamalarına ÖrneklerNA
11Laboratuar (Onarım Harcı Üretimi)NA
12Vize SınavıNA
13Laboratuar (Üretilen Onarım Harcında Fiziksel ve Mekanik DeneylerNA
14Öğrenci SunumlarıNA
15Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım00
Laboratuar25
Uygulama00
Arazi Çalışması00
Derse Özgü Staj00
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği00
Ödev215
Sunum/Jüri15
Projeler00
Seminer/Workshop00
Ara Sınavlar135
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati143
Laboratuar23
Uygulama00
Arazi Çalışması00
Sınıf Dışı Ders Çalışması119
Derse Özgü Staj00
Ödev218
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği00
Projeler00
Sunum / Seminer130
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)16
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)16
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok