Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
DeterjanlarKIM472235300
ÖnkoşullarYok
YarıyılBahar
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüSeçmeli @ Kimya Lisans Programı (%30 İngilizce)
Ders KategorisiUzmanlık/Alan Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimKimya Bölümü
Dersin KoordinatörüGülnur KESER KARAOĞLAN
Dersi Veren(ler)Gülnur KESER KARAOĞLAN
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıBu dersin amacı; öğrencilerin deterjan yapılı maddeleri öğrenmesi, deterjan üretiminde gerekli olan maddelerin sentezlenebilme reaksiyonlarını ve deterjanların çevreye etkisini inceleyebilmeleridir. Öğrencilere deterjanların kimyasal yapısını, üretim teknolojilerini, kullanım alanlarını ve çevresel etkilerini öğretmek başlıca amaçları arasında olup genel amaçları; temel bilgi kazandırmak, uygulama ve teknoloji, performans ve etkinlik, sağlık ve çevre bilinci, endüstriyel ve evsel kullanım, Ar-Ge ve yenilik şeklinde özetlenebilir.
Dersin İçeriğiDeterjan Endüstrisinin Gelişimi/ Sentetik Deterjanların Gruplandırılması/ Deterjanların İnorganik Bileşenleri/ Yapıcıları ve Diğer Katkı Maddeleri/ Değişik Organik Yapılı Katkı Maddeleri/ Deterjanların Sentezi, Deterjanların Üretimi/ Deterjanların Formülasyonu ve Uygulaması/ Analitik Metodlar
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • A.Davidson , B.M.Mılwidsky, Synthetic , Detergents, Dohn Willey-Sons
  • U.Avcıata, " Sentetik Deterjanlar " Ders notları, YTÜ Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü
  • W.Garner , Detergents , Elsevier
  • İlgili Araştırma Makaleleri
  • Michael S. Showell (ed.), Handbook of Detergents, Surfactance Science Series.
  • Eduard Smulders, Wilfried Rähse, Wolfgang von Rybinski, Josef Steber, Eric Sung, Frederike Wiebel, Laundry Detergents, Wiley‐VCH Verlag GmbH
  • Syed QA., Surfactants and Detergents: Chemistry and Applications, 2021.
  • Hastie Gregory, Alirah Nguyen, Handbook of Detergents and Surfactants, Publisher, Knowledge Bakers, 2025
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Bu dersi başarıyla tamamlayan lisans öğrencileri deterjanlar hakkında bilgi, beceri ve yetkinlik kazanırlar
  2. Öğrenciler deterjanların kimyasal yapılarını, hammaddelerini, üretim yöntemlerini, temizlik mekanizmasını, analiz yöntemlerini, çevresel ve yasal boyutlarını bilirler.
  3. Öğrenciler anyonik ve katyonik deterjanların özelliklerinin iyileştirilmesini bilir.
  4. Öğrenciler Noniyonik deterjanların özelliklerinin iyileştirilmesini bilir.
  5. Öğrenciler belirli basit bir deterjan formülünü tasarlayabilirler. Deterjanların çevreye ve sağlığa olan etkisini bilirler.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Konu Anlatımı: Deterjanlara Giriş ve Deterjan endüstrisinin gelişimi Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Deterjan endüstrisinin ilerleme sürecinde gelişim aşamalarının yorumlanması Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Deterjan tarihçesinde kullanılan doğal hammaddeler ile günümüzde kullanılan sentetik hammaddeler arasında avantaj üstünlüğü tartışmasının yapılması 1. Deterjan üretiminin endüstriyel tarihçesi, deterjan ürünlerde kullanılan hammaddeler ile ilgili ön araştırma yapılarak temel kavramlarla tanışma Kaynak: Ders Kitap ve notları. 2. Evde kullanılan herhangi bir deterjan etiketini inceleyerek en az 3 hammaddenin isminin belirlenmesi
2Konu Anlatımı: Deterjan Türleri, Bileşenleri, Deterjanların İnorganik Bileşenleri ve İnorganik Katkı Maddeleri Sınıf İçi Uygulama (5 dk.): Deterjanların uygun inorganik bileşenleri seçilerek, temizlenecek yüzeye uygun basit bir yüzey temizleme formülü tasarlanabilir. Sınıf İçi Tartışma (5 dk.): Yüzey temizliğinde etkili inorganik bileşenler üzerine tartışma.1. Temizlik ürünlerinin içeriğindeki inorganik bileşenler ile ilgili ön bilgi Kaynak: Ders Kitabı ve notları. 2. İnorganik bileşik tipleri ve uygun temizleyici özelikleri ile ilgili küçük bir araştırma
3Konu Anlatımı: Deterjanların Organik Bileşenleri Sınıf-içi Uygulama (5 dk): Deterjanların uygun organik bileşenlerin seçimi yapılarak temizlenecek yüzeye uygun basit bir yüzey temizleyici formül tasarlanabilir Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Yüzey temizliğinde etkili organik bileşenlere ilişkin tartışmanın yapılması 1. Temizlik ürünlerinin içeriğindeki inorganik bileşenler ile ilgili ön bilgi Kaynak: Ders Kitabı ve notları. 2. İnorganik bileşik tipleri ve uygun temizleyici özelikleri ile ilgili küçük bir araştırma
4Konu Anlatımı: Deterjanların gruplandırılması ve Sabunlarla Kıyaslanması, Çamaşır suyu Sınıf-içi Uygulama (5 dk): Farklı ürün kategorilerine ilişkin örnek olarak belirtilen temel hammaddelerin işlevlerine uygun olarak saptanması Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Deterjanlarda kullanılan doğal hammaddeler ile sentetik hammaddelerin kıyaslanarak deterjan etkinliğinin tartışılması Kısa Sınav 1 (15 dk.): Ders sonunda, derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması 1. Deterjanların sınıflandırılmaları, belirlenen bir deterjanın içeriğindeki hammaddelerin incelenmesi. Sabun yapımı hakkında bilgi edinilerek sabun ile deterjan arasındaki farkların belirlenmesi. 2. Deterjan tip ve içeriklerinin belirlenmesi Kaynak: Ders Kitabı ve notları
5Konu Anlatımı: Anyonik Deterjanlar Sınıf-içi Uygulama (5 dk): Anyonik deterjan tipleri için farklı hammaddelerin belirlenmesi, ürün tipine uygun hammadde belirlenmesi Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Bu tarz deterjanların tüketimi gerçekten tüketici ihtiyacından mı yoksa deterjan endüstrisindeki pazarlamadan mı kaynaklandığının belirlenmesi 1. Belirlenen bir anyonik deterjanın içeriğindeki hammaddeler incelenir. 2. Anyonik deterjan tip ve içeriklerinin belirlenmesi Kaynak: Ders Kitabı ve notları.
6Konu Anlatımı: Katyonik Deterjanlar Sınıf-içi Uygulama (5 dk): Katyonik deterjan tipleri için farklı hammaddelerin belirlenmesi, ürün tipine uygun hammadde belirlenmesi Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Bu tarz deterjanların tüketimi gerçekten tüketici ihtiyacından mı yoksa deterjan endüstrisindeki pazarlamadan mı kaynaklandığının belirlenmesi 1. Belirlenen bir katyonik deterjanın içeriğindeki hammaddeler incelenir. 2. Katyonik deterjan tip ve içeriklerinin belirlenmesi Kaynak: Ders Kitabı ve notları.
7Konu Anlatımı: Noniyonik ve Amfoterik Deterjanlar Sınıf-içi Uygulama (5 dk): Noniyonik ve amfoterik deterjan tipleri için farklı hammaddelerin belirlenmesi, ürün tipine uygun hammadde belirlenmesi Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Bu tarz deterjanların tüketimi gerçekten tüketici ihtiyacından mı yoksa deterjan endüstrisindeki pazarlamadan mı kaynaklandığının belirlenmesi1. Belirlenen bir noniyonik ve amfoterik deterjanın içeriğindeki hammaddeler incelenir. 2. Noniyonik ve amfoterik deterjan tip ve içeriklerinin belirlenmesi Kaynak: Ders Kitabı ve notları.
8Ara Sınav 1
9Konu Anlatımı: Deterjanların sentez yöntemleri Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Ürün tipine uygun birkaç bileşenlik basit bir formül tasarlamak Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Bu bileşenlerin ürünün dayanıklılığı, uygulanan yüzeyin renginin korunması, suya karşı uyumu üzerindeki etkilerinin tartışılması Sunum/Jüri 1 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması1. Deterjanların yaygın sentez yöntemlerinin önceden araştırılması ve öğrenilmesi. Kaynak: Ders Kitabı ve notları. 2. Deterjan örneklerinin içeriğindeki bazı hammaddelerin belirlenerek işlevlerinin araştırılır.
10Konu Anlatımı: Deterjanların üretimleri, Deterjanlarda kullanılan parfümler ve Deterjanların çevreye etkileri Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Belirlenen ilgili hammaddelerin ürünün işlevine nasıl katkı sağladığını açıklamak Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Piyasada çok pahalı deterjanlar ile uygun fiyatlı ürünler arasında büyük fark olup olmadığı tartışılabilir. Sunum/Jüri 2 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması1. Deterjanların içeriğindeki bazı hammaddeler ve koku maddeleri belirlenerek işlevleri araştırılır. 2. Deterjanların üretim aşamaları, bileşenleri ve koku maddelerinin önceden araştırılması. Kaynak: Ders Kitabı ve notları.
11Konu Anlatımı: Deterjan formülasyonları ve uygulamaları Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Deterjanlar gruplara ayrılarak her bir grup için basit bir formül şeması hazırlanır Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Seçilen hammaddelerin ürün üzerindeki işlevleri tartışılır. Sunum/Jüri 3 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması1. Deterjan içerikleri hakkında bilgi edinilmesi. Kaynaklar: Ders Kitabı ve notları. 2. Deterjanların kullanım alanlarının belirlenmesi
12Konu Anlatımı: Deterjanlarda diğer bileşenler Sınıf-içi Uygulama (5 dk.): Verilen hammadde listesinden seçilen ürünler için temel bileşenli basit bir formül şeması hazırlanır. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): İncelenen ürünlerin içeriklerindeki bileşenler açısından hassas yüzey uyumları tartışılır Sunum/Jüri 4 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması1. Floresan beyazlatma maddeleri, polimerler, nüanslama boyamaları, enzimler köpük baskılayıcılar, şelatlar, çözgenler, tamponlar ve stabilizatör kavramlarına ilişkin ön bilgilerin edinilmesi. Ders Kitabı ve notları. 2. Deterjanlarda kullanılan parfüm bileşenleri, tuzlar ve elektrolitler hakkında ön bilgi toplanması
13Konu Anlatımı: Anyonik, katyonik ve noniyonik deterjan analiz metodları Sınıf-içi Uygulama: (5 dk) Anyonik, katyonik ve noniyonik deterjanların analizi olmak üzere bir tablo hazırlanarak önerilebilecek analizlerin bu tabloya yerleştirilmesi. Sınıf-içi Tartışma: (5 dk.) Bir deterjanın analizi açısından uygulanan testlerden hangisinin öncelikli olduğunun tartışılması. Sunum/Jüri 5 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması 1. Deterjanlarda analiz metodlarının araştırılması. Kaynak: Ders Kitabı ve notları. 2. Gündelik kullanılan bir deterjan ürünün hangi türe girdiğinin incelenmesi
14Konu Anlatımı: Deterjan ürünlerin test edilmesi, ambalajlanması, raf ömürleri Sınıf-içi Uygulama: (5 dk) Raf ömrü, ürün stabilitesi ve ambalaj analizi olmak üzere bir tablo hazırlanarak önerilebilecek testler ambalajların avantaj ve dezavantajları ile raf ömrünü etkileyen faktörlerin bu tabloya yerleştirilmesi. Sınıf-içi Tartışma: (5 dk.) Bir deterjan ürünün güvenilirliği açısından ambalajın mı yoksa içeriğinin mi daha belirleyici olduğunun tartışılması. Sunum/Jüri 6 (10 dk): Ders sonunda, ilgili haftaya ait her bir gruptaki öğrenci sunumlarının 10’ar dk dinlenerek tartışılması 1. Deterjanlarda uygulanan stabilite testlerinin ve ürünlerin ambalajlarının öneminin araştırılması. Kaynak: Ders Kitabı ve notları. 2. Evde kullanılan bir deterjan ürünün ambalajının incelenmesi
15Konu Anlatımı: Deterjan endüstrisinin geleceği üzerine değerlendirmelerde bulunulması ve kapanış Sınıf-içi Uygulama (15 dk.): Öğrencilere derste kazandıkları edinimler doğrultusunda çeşitli sorular sorularak deterjan kimyası ve üretimi hakkında yansıtıcı değerlendirme yapılır. Sınıf-içi Tartışma (5 dk.): Öğrencilerle Ar-Ge laboratuvarında çalışsalardı hangi ürünü geliştirmek istedikleri tartışılır 1. Güncel deterjan ürün trendleri ile ders bilgilerinin bağdaştırılması
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım145
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği15
Ödev
Sunum/Jüri120
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati143
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması145
Derse Özgü Staj
Ödev
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği13
Projeler
Sunum / Seminer112
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)115
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)115
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok