Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Yazılı Çeviri Eleştirisi MTF446123200
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz
Dersin DiliTürkçe, Fransızca
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüZorunlu @ Fransızca Mütercim Tercümanlık Lisans Programı (2018 versiyon)
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimBatı Dilleri ve Edebiyatı Bölümü
Dersin KoordinatörüAyse Banu Karadag
Dersi Veren(ler)Ayse Banu Karadag, Selin Kılıç
Asistan(lar)ıMurat Onur Sabaz
Dersin AmacıBu dersin amacı, öğrencilerin çağdaş çeviribilim kuramları çerçevesinde yazılı çevirilere yönelik nesnel ve sistematik bir eleştiri bilinci geliştirmelerini sağlamaktır. Ders, öğrencilerin çevirileri yalnızca doğru-yanlış ikiliği üzerinden değil, bağlam, işlev, erek kitle, kültürel aktarım ve çeviri stratejileri gibi çok boyutlu kriterler üzerinden değerlendirmelerine imkân tanımayı hedeflemektedir. Ayrıca öğrencilerin çeviri eleştirilerini kuramsal bir temele dayandırarak nesnel bir şekilde ifade etme becerilerini geliştirmeleri amaçlanmaktadır.
Dersin İçeriğiÇeviriler üzerine karşılaştırmalı ve eleştirel çalışmalar; çeviri eleştirisinde kullanılan kuramsal yaklaşımlar ve yöntemler; metin türlerine göre çeviri eleştirisi; erek odaklı, işlevsel ve kültürel bağlamlı eleştiri yöntemleri; örnek çeviri metinler üzerinden uygulamalı çözümlemeler.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Antoine Berman. 1989. "La Traduction et ses discours". Meta. 34/4. 672-679.
  • Antoine Berman. 1994. "La traduction au manifeste". L'épreuve de l'étranger: Culture et traduction dans l'Allemagne romantique. Paris: Gallimard. 11-24.
  • Anton Popoviç. 2008. "Çeviri Çözümlemesinde ‘Deyiş Kaydırma’ Kavramı". (çev. Yurdanur Salman). Çeviri Seçkisi II Çeviri(bilim) Nedir? (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 87-92.
  • Ayşe Banu Karadağ. 2018. “Çeviri Çocuk Edebiyatı Bağlamında Asimetrik Güç İlişkileri: Yetişkin Çevirmenler ve Çocuk Okurlar”. Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara. (ed. Seda Taş). İstanbul: Hiperlink. 43-78.
  • Banu Tellioğlu. 1998. “Hans Vermeer’in Skopos Kuramında Görecelik Kavramının Yeri ve Bu Kavramın Çeviri Eleştirisine Yansımaları: ‘Görece Görecelik’”. Hacettepe Üniversitesi Çeviribilim ve Uygulamaları. 159-167.
  • Banu Tellioğlu 2018. “Şiir Çevirisi Eleştirisinde Çevrilebilirlik/Çevrilemezlik İkiliğini Aşmak”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 11. 192-213.
  • Gideon Toury. 2000/2008. “Çeviri Normlarının Doğası ve Çevirideki Rolü” (çev. Arzu Eker). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 149-164.
  • Hans J. Vermeer. 1989 “Skopos and Commission in Translational Action” (çev. Andrew Chesterman). Readings in Translation Theory. Helsinki: Oy Finn Lectura Ab. 173-200.
  • Işın Bengi Öner ve Ülker İnce. 1995. “Çeviri Eğitiminde Kaynak Metni Yorumlamaya ve Çeviri Metni Oluşturmaya Yönelik Yöntem Arayışları: Geniş Bir Bakış Açısı”. Çeviribilim 1. (ed. Işın Bengi Öner). Ankara Üniversitesi: Tömer. 125-145.
  • Işın Bengi-Öner.1999. “Çeviri Eleştirisi Bağlamında Eleştirel Bilincin Oluşması ve Eleştiri, Üst-Eleştiri, Çeviribilim İlişkileri”. Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim? İstanbul: Sel Yayıncılık. 111-135.
  • Işın Bengi Öner. 1999. “Öz-Sorgulamalar: Hata Avcılığı I ve II – Yazın Çevirisiyle Neden Uğraşmalı? Nasıl Uğraşmalı?”. Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim?. İstanbul: Sel Yayıncılık. 137-154.
  • Itamar Even-Zohar. 1978/2008. “Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu”. (çev. Saliha Paker). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 125-132.
  • James S. Holmes. 1988 (1972)/2008. “Çeviribilimin Adı ve Doğası” (çev. Ayşenaz Koş). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 107-119.
  • Jeremy Munday. 2008. Introducing Translation Studies. London and New York: Routledge.
  • Mathieu Guidère. 2008. Introduction à la traductologie: penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Brussels: De Boeck. 12.
  • Paul Ricoeur. 2004. “Défi et bonheur de la traduction”. Sur la Traduction. Paris: Bayard. 7-20.
  • Theo Hermans. 1996. “The Translator’s Voice in Translated Narrative”. Target 8(1): 23–48. (1997). “Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi”. (çev. Alev Bulut). Kuram.15. 63-68.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Çağdaş çeviribilim kuramlarına dayalı nesnel ölçütler kullanarak çeviri eleştirisi yapabileceklerdir.
  2. Farklı metin türlerine yönelik çeviri eleştirisi yöntemlerini tanıyıp uygulayabileceklerdir.
  3. Çeviri eleştirilerinde bağlam, işlev, erek kitle ve kültürel aktarım gibi çok boyutlu kriterleri uygulayabileceklerdir.
  4. Mesleki etik ve sorumluluk bilinciyle çevirileri adil ve yapıcı bir biçimde eleştirebileceklerdir.
  5. Karşılaştırmalı analizler yaparak çeviri sorunlarını belirleyip çözüm önerileri geliştirebileceklerdir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Konu anlatımı: Ders hakkında genel bilgilendirme ve giriş. Çeviriye eleştirel yaklaşımlar hakkında genel bilgi. “La Traduction et ses discours”. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri eleştirisi yaklaşımlarının tartışılması. Sınıf-içi Uygulama (20 dk.): Çeviri eleştirisi nedir? sorusuna ilişkin bir metnin okunması, çevrilmesi ve yorumlanması.1. Okuma: Antoine Berman. 1989. “La Traduction et ses discours”. Meta. 34/4. 672.
2Konu anlatımı: Çeviriye eleştirel bakış-I: “Qu’est-ce que la traductologie?”. “Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi”. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri kuramı ve eleştirisi olgularının tartışılması.1. Okuma: Mathieu Guidère. 2008. Introduction à la traductologie: penser la traduction: hier, aujourd’hui, demain. Brussels: De Boeck. 12. 2. Okuma: Theo Hermans. 1997. “Çeviri Anlatıda Çevirmenin Sesi”. (çev. Alev Bulut). Kuram.15. 63-68. 3. (1996). “The Translator’s Voice in Translated Narrative”. Target. 8(1). 23-48.
3Konu Anlatımı: Çeviriye eleştirel bakış-II: “Çeviri Eleştirisi Bağlamında Eleştirel Bilincin Oluşması ve Eleştiri, Üst- Eleştiri, Çeviribilim İlişkileri”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Bengi Öner’in metninin kuram-eleştiri ilişkisi vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 1 (15 dk.): Dersin sonunda, bu derste işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Okuma: Işın Bengi- Öner. 1999. “Çeviri Eleştirisi Bağlamında Eleştirel Bilincin Oluşması ve Eleştiri, Üst-Eleştiri, Çeviribilim İlişkileri”. Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim? İstanbul: Sel Yayıncılık. 111-135.
4Konu Anlatımı: Çeviri üzerine eleştirel görüşler-I: “Défi et bonheur de la traduction”. Akademik bir disiplin olarak çeviribilim-I. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Ricoeur ve Holmes’un metninin kuram-eleştiri vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Paul Ricoeur. 2004. “Défi et bonheur de la traduction”. Sur la Traduction. Paris: Bayard. 7-20. 2. Okuma: James Holmes. 1972/2004. “Çeviribilim Adı ve Doğası” (çev. Ayşenaz Koş). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Dünya. 165-182.
5Konu Anlatımı: Çeviri üzerine eleştirel görüşler-II: Çeviri çocuk edebiyatı. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Karadağ’ın metninin eleştiri vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Ayşe Banu Karadağ. 2018. “Çeviri Çocuk Edebiyatı Bağlamında Asimetrik Güç İlişkileri: Yetişkin Çevirmenler ve Çocuk Okurlar”. Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara (ed. Seda Taş). İstanbul: Hiperlink. 43-78.
6Konu Anlatımı: Çeviri üzerine eleştirel görüşler-III: İşlevsel yaklaşım ve metin türleri. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): İşlevsel yaklaşım ve metin türlerinin eleştiri vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 2 (15 dk.): Dersin başında, önceki derslerde işlenen konuları içeren bir kısa sınavın yapılması.1. Okuma: Jeremy Munday. 2008. “Functional Theories of Translation” – “Reiss’s Text Types and Text Varieties”. Introducing Translation Studies. London and New York: Routledge. 71-76.
7Konu Anlatımı: “Çeviri Normlarının Doğası ve Çevirideki Rolü” - Gideon Toury. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Toury’nin metinlerinin eşdeğerlik ve çeviri normları vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Gideon Toury. 2000. “The Nature and Role of Norms in Translation”. The Translation Studies Reader (ed. Lawrence Venuti). London and New York: Routledge. 198-211.
8Ara Sınav 1
9Konu Anlatımı: Çoğuldizge kuramı. “Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu” – Itamar Even-Zohar. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Çeviri edebiyatın erek kültür ve edebiyat dizgesindeki yeri ve öneminin tartışılması. Sınıf-içi Uygulama (20 dk.): Çeviri edebiyatın Türk edebiyat ve kültür çoğuldizgesindeki tarihsel konumunun yorumlanması.1. Okuma: Itamar Even-Zohar. 1978/2008. “Yazınsal Çoğuldizge İçinde Çeviri Yazının Durumu”. (çev. Saliha Paker). Çeviri Seçkisi 2: Çeviriyi Düşünenler (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 125-132.
10Konu Anlatımı: Skopos, çeviri eylemi ve çeviri eleştirisi Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Vermeer’in metninin çevirinin amacı vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Hans J. Vermeer. 1989 “Skopos and Commission in Translational Action” (çev. Andrew Chesterman.) Readings in Translation Theory. Helsinki: Oy Finn Lectura Ab. 173-200.
11Konu Anlatımı: Çeviride görecelik. Skopos kuramı ve çeviri eleştirisi. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Tellioğlu’nun metinlerinin görecelik vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. Kısa Sınav 3 (15 dk.): Dersin başında, bu hafta okunması gereken metinle ilgili kısa bir sınavın yapılması.1. Okuma: Banu Tellioğlu. 1998. “Hans Vermeer’in Skopos Kuramında Görecelik Kavramının Yeri ve Bu Kavramın Çeviri Eleştirisine Yansımaları: ‘Görece Görecelik’”. Hacettepe Üniversitesi Çeviribilim ve Uygulamaları.159-167. 2. Okuma: Banu Tellioğlu 2018. “Şiir Çevirisi Eleştirisinde Çevrilebilirlik/Çevrilemezlik İkiliğini Aşmak”. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi. 11. 192-213.
12Konu Anlatımı: Çeviri ve çeviri eleştirisinde “yabancı”nın sınanması. Çeviride “deyiş kaydırmalar”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Berman ve Popoviç’in metinlerinin “yabancı” ve “deyiş kaydırma” kavramları vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Antoine Berman. 1994. “La traduction au manifeste”. L’épreuve de l’étranger: Culture et traduction dans l’Allemagne romantique. Paris: Gallimard. 11-24. 2. Okuma: Anton Popoviç. 2008. “Çeviri Çözümlemesinde ‘Deyiş Kaydırma’ Kavramı” (çev. Yurdanur Salman). Çeviri Seçkisi II Çeviri(bilim) Nedir? (ed. Mehmet Rifat). İstanbul: Sel Yayıncılık. 87-92.
13Konu Anlatımı: Çeviri kuramı ve eleştirisinde metodolojik yaklaşımlar-I. Sınıf-içi Tartışma (20 dk.): Bengi Öner ve İnce’nin metninin yorumlama ve eleştiri vurgusuyla tartışılması. Kısa Sınav 4 (15 dk.): Dersin sonunda, bu hafta işlenen konuyla ilgili kısa bir sınavın yapılması.1. Okuma: Işın Bengi Öner ve Ülker İnce. 1995. “Çeviri Eğitiminde Kaynak Metni Yorumlamaya ve Çeviri Metni Oluşturmaya Yönelik Yöntem Arayışları: Geniş Bir Bakış Açısı”. Çeviribilim 1. (ed. Işın Bengi Öner). Ankara Üniversitesi: Tömer. 125-145.
14Konu Anlatımı: Çeviri kuramı ve eleştirisinde metodolojik yaklaşımlar-II. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Bengi Öner’in metninin hata avcılığı vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması.1. Okuma: Işın Bengi Öner. 1999. “Öz-Sorgulamalar: Hata Avcılığı I ve II – Yazın Çevirisiyle Neden Uğraşmalı? Nasıl Uğraşmalı?”. Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim?. İstanbul: Sel Yayıncılık. 137-154.
15Konu Anlatımı: Eşdeğerlik ve eşdeğer etki. Çeviri ürünü ve süreci. “Equivalence and equivalent effect”. “Translation product and process”. Sınıf-içi Okuma-Yorumlama-Tartışma (30 dk.): Munday’in metinlerinin eşdeğerlik, çeviri ürünü ve süreci vurgusuyla okunması, yorumlanması ve tartışılması. 1. Okuma: Jeremy Munday. 2008. “Chapter 3: Equivalence and equivalent effect”. “Chapter 4: Studying translation product and process”. Introducing Translation Studies. London and New York: Routledge. 36-54, 55-70.
16Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım00
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği430
Ödev
Sunum/Jüri00
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati142
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması142
Derse Özgü Staj
Ödev00
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği41
Projeler00
Sunum / Seminer00
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)15
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)110
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok