Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
İstanbul'un Mekansal Dinamikleri Planlama ve Kentsel Tasarım Konuları SBP610537.5300
ÖnkoşullarYok
YarıyılBahar
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiDoktora
Dersin TürüSeçmeli @ Şehir ve Bölge Planlama ABD Şehir Planlama Doktora Programı
Ders KategorisiUzmanlık/Alan Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimŞehir ve Bölge Planlama Bölümü
Dersin KoordinatörüOya Akın
Dersi Veren(ler)Oya Akın, Zekiye Yenen
Asistan(lar)ı
Dersin AmacıNeolitik dönemden günümüze pekçok uygarlığın kültürel birikimine sahne olmuş, Dünya Kültür Mirası Listesine girmiş alanları bünyesinde barındıran, ülke nüfusunun yaklaşık %20’si, ülke ekonomisinin (GSMH) yaklaşık %25’ini oluşturan, sahip olduğu dinamikler ile ülke politik, ekonomik, kültürel ve mekansal gelişim süreçleri üzerinde belirleyici olan İstanbul Kenti’nin; planlama, alan yönetimi, kentsel tasarım konuları hakkında bilgilendirici, aydınlatıcı olmaktır.
Dersin İçeriğiDers; • Planlama, kentsel tasarım, alan yönetimi konuları; disiplinlerarası (mimarlık, ekonomi, kamu yönetimi, kent yönetimi, ekoloji, turizm ekonomisi, kent tarihi, kentsel ve kırsal planlama, koruma-sağlıklaştırma-yenileme, kent sosyolojisi, davranış psikolojisi…) bilgi üretimi konusunda kapsamlı bir örnektir. • Üniversitemizdeki bilimsel araştırma projeleri ile araştırma merkezlerinin ilgi alanları içinde önemli yer tutan İstanbul üzerine araştırmalara veri sağlayacaktır. • İstanbul konusundaki güncel akademik bilgi üretimine açık olacağından her dönem bazı farklılıklarla işlenebilecektir.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Akın, O. (1999), Küreselleşme Olgusu ve Kent Mekanı Üzerindeki Etkileri, yayınlanmamış doktora tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir Planlama Programı, İstanbul.
  • Aktuğlu Aktan, E. Ö. (2006), Kent Biçimi-Ulaşım Etkileşimine İlişkin (Tarihsel ve Güncel) Yaklaşımlar ve İstanbul Örneği, yayınlanmamış doktora tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Şehir Planlama Programı, İstanbul.
  • Arslan R. (1982), Kent Toplumu ve Kent Mekanı Üzerine, C.O: Tütengil’e Armağan, İ.Ü. Yayınları, İstanbul.
  • Dinçer, İ. Yenen, Z., Şengezer, B., Yakar, H. Dikçınar, B. (1996) “İstanbul Metropoliten Alanında Merkez Kademelenmesi ve Tarihi Yarımada’nın Değişen Rolü”, İstanbul 2020 - Metropolün Geleceğine Yönelik Öneriler Sempozyumu, 17-18 Nisan’96, İstanbul, ss.285-301 & 502.
  • Eldem, E. (1996), “Osmanlı Dönemi İstanbul”, Habitat II, Dünya Kenti İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Eyice, S., Yücel, E. (1996), İstanbul’un Dört Çağı, İstanbul Panelleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
  • Soysal, M. (1996), Kentler Kenti İstanbul, İstanbul Dünya Kenti Sergisi, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
  • Tekeli, İ. (2001), Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Yayınları, Ankara.
  • Tekeli, İ. (1994), The Development of the Istanbul Metropolitan Area: Urban Administration and Planning, IULA-EMME, Kent Basım, İstanbul.
  • Tezer, A. (1997), Kentsel Ulaşım Planlamasında (KUP) Arazi Kullanımı – Ulaşım Etkileşiminin Modellenmesi - İstanbul Üzerine Bir Değerlendirme, yayınlanmamış doktora tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Yenen Z. Merey-Enlil Z., Ünal Y. (1993) “İstanbul: A City of Waterfronts or A City Inland”, 2nd International Conference of International Centre Cities On Water: Waterfronts: A New Urban Frontier, 23-25 January' 91, Venice, Italy, R Bruttomesso, editor, pp.116-123.
  • Yenen, Z., Dinçer, İ. (1996) “The Location of Centers With Reference to Infrastructure Policy in the İstanbul Metropolitan Area”, 8th. International Congress of AESOP on Planning For a Broader Europe, 24-27 August'94, İstanbul, Turkey, abstracts, p180 & proceedings, v.3, pp.384-406.
  • Yenen, Z., Erkan, N., Yücetürk, E., (2004) “Transformation of the Meaning in İstanbul City Walls”, EUROPA NOSTRA XXXIX Meeting of Scientific Council on Revalorization of the İstanbul City Walls, September 11-15, 2003, İstanbul; published in Restoration and Evaluation of the Walled City of Istanbul, G Perbellini, editor, Bulletin 58: 3 - 2004, pp.21-30.
  • Yenen, Z., Yücetürk, E., (2004) “Haliç’in Mekansal Bütünlüğü ve Siluet İrdelemesi”, Dünü ve Bugünü ile Haliç Sempozyumu - Bildiriler, S.F. Göncüoğlu, derleyen, Kadir Has Üniversitesi, İstanbul, 23 Mayıs 2003, ss.591-603.
  • Yenen, Z., “Eyüp’ü Planlamak” (2004) Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla VIII. Eyüpsultan Sempozyumu - Tebliğler, 7-9 Mayıs 2004, İstanbul: Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Md., ss.140-147.
  • Yenen, Z., Yakar, H., (2007) İstanbul’un Tarihî Kesimine Haliç Bütünlüğünde Bakmak, TMMOB İl Koordinasyon Kurulu tarafından
  • Yenen, Z., Örnek Özden, E., (2008) “Kentsel Arkeolojik Sit Alanında Planlama Konuları”, Tarihi Yarımada Sempozyumu, 15-16.11.2007, İstanbul: TMMOB Mimarlar Odası İstanbul Büyükkent Şubesi, ss.90-106.
  • Kılıç, A., Yenen, Z., (2001) “Haliç İçin Bir Planlama Modeli Önerisi”, Haliç 2001 Sempozyumu, 3-4 Mayıs’01, İ. Öztürk vd., editörler, İstanbul, İSKİ, ss. 64-77.
  • Yenen, Z., Berkmen Yakar H.,(2001) “Eyüp’te Ekonomik ve Sosyal Değişimin Fiziksel Doku Aracılığında İrdelenmesi”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla V. Eyüpsultan Sempozyumu, 11-13 Mayıs’01, İstanbul: Eyüp Belediyesi Kültür ve Turizm Md., ss.130-139.
  • Yenen, Z., Öztürk Kerestecioğlu, F., Hamamcıoğlu, C., Oruç, O., (2001) “Kıyıda Yer Alan Tarihi Kent Dokularında Sürdürülebilir Turizm İçin Model Önerisi”, Türkiye’nin Kıyı ve Deniz Alanları III. Ulusal Konferansı - Bildiriler Kitabı, E. Özhan ve Y. Yüksel, editörler, Ankara, Kıyı Alanları Yönetimi Türkiye Milli Komitesi, ss. 237-249, YTÜ, İstanbul, 26-29 Haziran’01.
  • Yenen, Z., Akın, O., Berkmen Yakar, H., editörler (2000) Eyüp - Dönüşüm Sürecinde Sosyal, Ekonomik, Mekansal Çözümleme, İstanbul: YTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir & Bölge Planlama Bölümü ve Eyüp Belediyesi.
  • Yenen, Z., (2000) “İstanbul’un Kıyıları ve Denizle İlişkisinin Değişimi”, Marmara Denizi Kıyı Yönetimi, Dünü - Bugünü - Geleceği Tartışma Kayıtları – 06.04.1999, İstanbul, Kıyı Alanları Yönetimi – KAY Türkiye Milli Komitesi, Deniz Ticaret Odası, ss. 13, 21-24, 40-41.
  • Yenen, Z., (2000) “Planlamada Veri Oluşturmak Üzere Eyüp’te Korunacak Değerler”, Tarihi, Kültürü ve Sanatıyla IV. Eyüpsultan Sempozyumu, 5-7 Mayıs’00 / Tebliğler, İstanbul, Eyüp Belediyesi, ss. 164-177.
  • Yenen Z., Erinsel Önder, D., (1999) “Spatial Peculiarities of Accommodational Facilities in Historical Peninsula, İstanbul”, International Conference on Heritage, Multicultural Attractions & Tourism, 25-27 August’ 98, İstanbul, Boğaziçi University, M Korzay & others, editors, v.2, pp.583-590.
  • Yenen, Z., (1997) “Search for a Planning Methodology in the Historical Peninsula, İstanbul”, International Workshop on Urban Conservation by Aga Khan Trust for Culture - Historic Cities Support Programme, Samarkand, Uzbekistan, 28 May’ 97, pp. 23-26.
  • Yenen, Z., Dinçer, İ., Şengezer, B., (1996) “Spatial Studies on Historical Peninsula Related to Central Activities”, İstanbul Workshop, 23-27 October’95, İstanbul, Turkey, 1996, pp.104-127.
  • Yenen, Z., Dinçer, İ., (1995) “Göçün İstanbul'a Etkisinin Altyapı Faktörü Eşliğinde İncelenmesi”, İstanbul ve Göç - Bir Şehrin Karakter Değişimi Konferansı, 22 Aralık’94, İstanbul, İstanbul’un Varlığını Koruma Grubu, editör, ss.51-71.
  • Yenen, Z., (1995) “Criteria Appropriate for Guiding Sustainable Tourism Developments”, Tourism Architecture Towards Year 2000, İstanbul, Boğaziçi University, M Korzay & P Akan, editors, pp.196-214.
  • Yenen, Z., Ünal, Y., Merey Enlil, Z., (1993) “İstanbul'un Kimlik Değişimi: Su Kentinden Kara Kentine”, İstanbul, n.5, ss. 118-128, 160.
  • Yenen, Z., (1992) “Social and Religious Influences on The Form of Early Turkish Cities of the Ottoman Period”, Journal of Architectural and Planning Research (JAPR) - special issue: Influences on Urban Form, v.9, n.4, pp.301-314.
  • Koç, E., Dinçer, İ., Yenen, Z., (1999) “İstanbul Metropoliten Alanında Çevre İle Uyumlu Kentleşme Olgusunda Eyüp Örneği”, Cumhuriyet’ in 75.Yılı ve Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yılı Onuruna Kent Yönetimi, İnsan ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 17-19 Şubat’99, İstanbul, Kent ve İnsan, İ. Öztürk vd.,editörler, c.1,ss. 125-136.
  • Akın, O., Kılıç, A., Yerliyurt, B.(2006) “Culture Coming Through Water and City / Inhabitant That Doesn’t Live This Culture; The Case of İstanbul, Tuzla Settlement”, 42 nd ISoCaRP Congress, YTU, Mim. Fak. ŞBP, İstanbul.
  • Akın, O., Yazgan,G. A. (2004) ”Tarihi Yarımada Turizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi” YTÜ, MF, ŞBP. Habitat II kapsamında Araştırma Projesi Raporu, İstanbul.
  • Akın, O. (2004) “Tarihi Yarımada bir Çeşitlilik Odağı”, YTÜ, MF, ŞBP. Habitat II Kapsamında Araştırma Projesi Raporu, İstanbul.
  • Akın, O., Yakar, H., Hatipoğlu H. (1999) “Kent Kültürümüzün Dünü ve Bugününün Değerlendirilmesi Işığında Eyüp”, Cumhuriyet’ in 75.Yılı ve Osmanlı Devleti’nin 700. Kuruluş Yılı Onuruna Kent Yönetimi, İnsan ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 17-19 Şubat’99, İstanbul, Kent ve İnsan, İ. Öztürk vd.,editörler, c.1,ss. …-… .
  • Akın, O.; Dinçer, Y. (1994) “International Finance Market and Istanbul Within the Definition of Global City” VIII. AESOP Congress, Planning for a Broader Europe, ISBN 975-461-0212-6, YTÜ, Mim. Fak. ŞBP, İstanbul.
  • Şengezer, B., Vidinlioğlu, N., Akın, O. (1996) “ İstanbul Doğu Yakası Kapasite Nüfus Tahmini Sorunları ve Gelecek için Öneriler”, İstanbul 2020 Sempozyumu, 17-19 Nisan, İTÜ, İstanbul.
  • Yenen, Z., Avlar, E., Erkan, N., & Promer Planlama Bürosu (2010) İstanbul Araç ve Yaya Yolları Kentsel Tasarım Rehberi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Etüd ve Projeler Daire Başkanlığı, İstanbul.
  • Yenen, Z., Cengiz, H., Erkan, N., Yerliyurt, B., (2006) “İstanbul’un Eylem Planlamasına Yönelik Mekansal Gelişme ve Dönüşüm Stratejilerinin Belirlenmesi İçin Araştırma ve Model Geliştirme Çalışması” kapsamında ‘Kadıköy Merkezinin Günümüz Koşulları İçin Yeniden Düzenlenmesinde Yöntem’, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • Yenen, Z., Dinçer, İ., Enlil, Z., Erkan, N., Örnek, E., (1996-1999) “İstanbul’da Osmanlı Dönemi Camilerinin Envanterinin -şehir planlama yaklaşımı açısından- Yapılması”, Araştırma projesi, DPT ve YTÜ Araştırma Fonu, İstanbul.
  • Yenen, Z., Dinçer, İ., (1994-2000) “İstanbul Metropoliten Alanında Merkez Gelişimi-Altyapı Politikaları” , Araştırma Projesi, DPT ve YTÜ Araştırma Fonu, İstanbul.
  • Yenen, Z., & Kentsel Tasarım Çalışma Grubu, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel Tasarım Kılavuzu, YÜ, Mimarlık Fakültesi, İstanbul, 1992.
  • “İstanbul’da Osmanlı Dönemi Camilerinin Envanterinin -şehir planlama yaklaşımı açısından- Yapılması”, DPT ve YTÜ Araştırma Fonu, 1996-1999, şehir planlama grubu: Yenen, Z., Dinçer, İ., Enlil, Z., Erkan, N.Ç., Örnek, E.,.
  • “Tarihi Yarımada, Ekonomik-Sosyal-Coğrafi Mekân Tanımlaması”, DPT ve YTÜ Araştırma Fonu, 1996-2000, araştırmacılar: ŞBPB öğretim kadrosu.
  • “İstanbul Metropoliten Alanında Merkez Gelişimi - Altyapı Politikaları”, YTÜ Araştırma Fonu ve İBB, 1994-2000, ekip: Yenen, Z., Dinçer, İ.,.
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Öğrenciler YTÜ ŞBP Bölümü ve Mimarlık Bölümü akademik ortamında ve farklı kurumların çatısı altında İstanbul’a dair üretilen bilimsel veriler hakkında bilgi sahibi olacaktır.
  2. Öğrencilerin dinamik bir metropoliten kent olan İstanbul ile ilgili değişen sosyal, siyasal, yasal süreçlere bağlı olarak planlama, tasarım konularında kariyer yapan kişilerle görüşülmesi, tartışılması yoluyla vizyonları gelişecektir.
  3. Öğrenciler İstanbul'un tarihsel süreç içinde büyüme ve yaygınlaşma sürecine ilişkin bilgi sahibi olurlar.
  4. Öğrencilerin İstanbul Kentinin planlama ve kentsel tasarımına ilişkin sorunlarını algılama becerisi gelişir.
  5. Öğrencilerin sürdürülebilir büyüme, ve planlama konularına ilişkin kavramsal bilgi altyapısı gelişir.

Ders Öğrenim Çıktısı & Program Çıktısı Matrisi

DÖÇ-1DÖÇ-2DÖÇ-3DÖÇ-4DÖÇ-5

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Dersin Tanıtımı; Amaç, Hedef ve Yönteminin Tanıtılması Programın Açıklanması. NA
2Ekonomik ve Sosyal Olgular Bağlamında İstanbul Kenti Makroform Arayışı; Antik Çağdan Cumhuriyet DönemineDünya Kenti İstanbul (1992), HABİTAT II, Tarih Vakfı, ISBN 975-7306-13-4, s:102-108
3Osmanlı Dönemi: İstanbul’da; yaşam, yönetim, mahalle, konut Eldem, E. (1996), “Osmanlı Dönemi İstanbul”, Habitat II, Dünya Kenti İstanbul, Tarih Vakfı Yayınları, s: 131-153, İstanbul.
4Ekonomik ve Sosyal Olgular Bağlamında İstanbul Kenti Makroform Arayışı; Cumhuriyetten Günümüze Akın, O. (1999), Küreselleşme Olgusu ve Kent Mekanı Üzerindeki Etkileri, doktora tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enst., Şehir Planlama Programı, İst.
5İstanbul Kentinin Süreç İçinde Değişimi 1; Değişen Ne?, Neden?, Ne Kadar? TARTIŞMALAR, YORUM ve DEĞERLENDİRME 1 / NA
6Ödev Konusu 1. SunuşuNA
7İstanbul‘da Yasadışı Konut, Yasadışı Gelişen Konut Alanları ve Kentin Mekansal Örüntüsü Üzerindeki Etkileri Varlıgök, R.,; “Gecekondu Bölgeleri ve Yerinde Islah Projelerine Sosyolojik Bir Bakış”
8Ara Sınav 1 / Uygulama veya Konu Tekrarı
9Donatı Alanları ve Ulaşım İlişkisi; Tarihi Yarımada Donatı Alanlarının Çekim Etkisi ve Ulaşım Sorunsalı /Hamamcıoğlu, C., Yenen, Z., (2009); “İstanbul Tarihi Yarımada’da ulaşım ağı ve kentsel hizmet donatıları yerseçimi etkileşimi, Megaron, …
10İstanbul ve Planlama; 1/100.000 Ölçekli İstanbul NİP Vizyon, Amaç, Hedef ve Stratejiler /İstanbul Kenti Sanayi Alanlarında Dönüşüm; Haliç Tersanesi ve Çevresi Ekonomik ve Mekansal Ağ İlişkileri Bağlamında Dönüşüm Sürecinin Değerlendirilmesi İstanbul İl Çevre Düzeni Planı Yönetici Özeti
11İstanbul’un Stratejik Planlaması Çalışmaları Koşutunda; • İstanbul’un Eylem Planına Yönelik Mekansal Geliştirme Stratejileri • Plansız Alanların Çağdaş Ölçülerde “Yeniden Geliştirilmesi / Kazanılması”, • Çok Kimlikli Alanlarının Kentsel Tasarım Konuları YTÜ Stratejik Plan Grubu (2006) İstanbul’un Eylem Planlamasına Yönelik Mekansal Gelişme ve Dönüşüm Stratejilerinin Belirlenmesi İçin Araştırma ve Model Geliştirme Çalışması.
12İstanbul Kentinin Süreç İçinde Değişimi 2; Değişen Ne?, Neden?, Ne Kadar? TARTIŞMALAR, YORUM ve DEĞERLENDİRME 2 / NA
13Ödev Konusu 2. Sunuşu NA
14İstanbul’da Çelişkiler; Mevzuat, Plan ve Uygulama NA
15Final

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım1310
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Ödev1020
Sunum/Jüri230
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati133
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması135
Derse Özgü Staj
Ödev106
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Projeler
Sunum / Seminer230
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)11
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok